فەلسەفە-ئیلاهیات-دینناسی

لەبارەی سزایی هەتاهەتای پاشەڕۆژ ئیمامی ماتوریدی لە کتێبی تەوحیددا دەفەرمووێت: کوفر ئەوپەڕی سەرپێچیکردنە لەدژی خودا و جا بۆیە سزاکەشی هاوتایەتی. باوەڕ بریتیە لە تەسدیق کردنی ئەوەی هەتاهەتای و بێکۆتایە (مەبەست خودایە) و کوفریش بریتیە لە ئینکاری کردنی ئەوەی هەتاهەتایی و بێکۆتایە. پاداشتی هەردووکیشیان چ باوەڕ یان کوفر بەو پێیەیە. جا لەبەر ئەم هۆکارە، غەیری کوفر ئەکرێ شایستەی لێخۆشبوونی خوا بێت چونکە غەیری کوفر ڕەتکردنەوەی ئەوەی تێدانییە کە بێکۆتایە. فەیلەسوفی ئیسلامی سەردەمیش سەفەروک چۆزری پاش ئاماژە دان بەچەن خاڵ، دەڵێت: لای ئیمامی ماتوریدی حیکمەت بریتیە لەوەی شتێک لە شوێنی گونجاوی خۆی دابنێیت. جا سزانەدانی کوفر بە هاوتای خۆی و لێخۆشبوون لێی ئەبێتە لێخۆشبوونێکی ناگونجاو، چونکە کوفر بریتیە لە ڕەتکردنەوەی تەواوی خودا، کوفر بریتیە لە ڕەتکردنەوەیەکی بەویستانەی ئەو زاتەی تاکە حەقیقەتە و لەبەر ئەمە شتێک نییە شایستەی لێخۆشبوون بێت. پاشان ئیمامی ماتوریدی بە شێوەیەکی لە شێوەکان بنەمای یەکسانی equivalence principle بەکاردێنێت کە بریتیە لە تاوانی سنوردار، سزای سنوردار دەهێننە پێش. ئەگەر ئاوها بێت، ئ...

کێشەی خراپە لە تێڕوانینی ئیبن سینا ئیبن سینا خراپەی بە کاری خودا داناوە بەو مانایەی کە بەرهەمی پرۆسەی خەلقە، واتا مادام خودا دەزانێت چی دروست دەکات و مادامیش خراپە لەناو مەخلوقاتە ئەوا خودا دروستکەری خراپەیە. ئیبن سینا وەک باوەڕدارێک بە فەلسەفەی نیۆپلاتۆنیزم یاخوود ئەفلاتونیەتی نوێ، پێی وابوو کە خراپە بوونێکی ئیجابیانەی نییە بەڵکو بوونێکی نەرێنی هەیە لە بووندا. بوونێکی نەرێنی واتا نەبوون یان لە دەستدانی هەندێ شت کە سروشتی شتەکە خۆی هەیبێت ئەو شتە، جا واتای ئەوەیە هەموو نەبوونێک خراپە نییە کە لە شتێکدا ئامادەیی نەبێت، ڕەنگە نمونەیەک باشتر ڕوونی بکاتەوە، بەردێک ئاساییە کە چاوی نەبێت، نەبوونی چاو بریتی نییە لە خراپە، بەڵکو ئەکرێت بڵێین نەبوونی چاو لە زیندەوەرێکی وەک مرۆڤ خراپەیە. وە خراپە بەشێوەیەکی بنچینەیی لای ئیبن سینا بەهۆی ماددەوەیە. جیهان خاوەنی تایبەتمەندی گۆڕانە، گۆڕانیش شتەکان تووشی نەبوونی دەکات. کاتێک ماددە دەبێت بە شتێک بەڵام بە تەواوی نا، ئەوا بەرهەمەکەی بریتی دەبێت لە خراپە. وتەکەی کێنث سیسکن گونجاوە ئاماژەی پێبدرێت کە دەڵێت خودا وەکو پزیشکی جەڕاحە، جەوهەری جەڕاح ئەوەیە چارە...